Khái niệm Test manual là gì? Các kỹ thuật test manual

Trong thế giới công nghệ số ngày nay, phần mềm đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Từ ứng dụng di động giúp bạn kết nối với bạn bè, đến phần mềm doanh nghiệp quản lý hoạt động kinh doanh, tất cả đều cần phải hoạt động một cách trơn tru và đáng tin cậy. Đó là lúc test manual bước vào sân khấu. Vậy test manual là gì? Có các kỹ thuật test manual nào trên thị trường? Cùng mình tìm hiểu ngay qua bài viết này nhé!

Tìm hiểu về Test manual

Test manual là gì?

Nói một cách đơn giản, test manual là quá trình kiểm tra phần mềm bằng tay, không sử dụng bất kỳ công cụ tự động nào. Tester sẽ đóng vai trò như người dùng cuối, tương tác với phần mềm và tìm kiếm các lỗi tiềm ẩn.

Khác với test tự động, nơi máy móc đảm nhiệm việc thực thi các kịch bản kiểm thử, test manual đòi hỏi sự tập trung và khả năng quan sát tinh tế của con người.

Vai trò quan trọng của test manual

• Phát hiện lỗi tiềm ẩn: Dù công nghệ tự động hóa ngày càng phát triển, vẫn có những lỗi mà chỉ con người mới có thể nhận ra. Test manual giúp tìm ra những lỗi này, từ những lỗi nhỏ nhặt trong giao diện đến những lỗi nghiêm trọng ảnh hưởng đến chức năng cốt lõi.
• Đảm bảo chất lượng: Test manual không chỉ dừng lại ở việc tìm lỗi, mà còn đánh giá trải nghiệm người dùng, tính thân thiện và dễ sử dụng của phần mềm.
• Mang đến trải nghiệm người dùng tốt nhất: Bằng cách đảm bảo phần mềm hoạt động ổn định và đáp ứng mong đợi của người dùng, test manual góp phần tạo nên những sản phẩm chất lượng, mang lại sự hài lòng cho khách hàng.

Khi nào nên sử dụng test manual?

• Các dự án nhỏ, mới bắt đầu: Khi dự án còn trong giai đoạn đầu, chưa có đủ dữ liệu để xây dựng các kịch bản test tự động, test manual là lựa chọn tối ưu.
• Các tính năng mới, chưa ổn định: Các tính năng mới thường tiềm ẩn nhiều rủi ro, test manual giúp kiểm tra kỹ lưỡng trước khi đưa vào sử dụng chính thức.
• Kiểm tra trải nghiệm người dùng, giao diện: Máy móc khó có thể đánh giá được tính thẩm mỹ hay sự thuận tiện trong thao tác. Test manual cho phép tester đánh giá những yếu tố này một cách chủ quan và chính xác.
• Các trường hợp khó tự động hóa: Một số trường hợp kiểm thử phức tạp, đòi hỏi sự phán đoán và xử lý linh hoạt, không thể hoàn toàn dựa vào máy móc.

Các kỹ thuật test manual

Để trở thành một tester chuyên nghiệp, bạn cần nắm vững các kỹ thuật test manual khác nhau, từ cơ bản đến nâng cao. Hãy cùng khám phá một số kỹ thuật phổ biến nhất:

Phân loại kỹ thuật test

Kiểm thử hộp đen (Black Box Testing):

Tập trung vào kiểm tra chức năng của phần mềm mà không quan tâm đến cấu trúc bên trong.

• Ưu điểm: Dễ thực hiện, không yêu cầu kiến thức về code.
• Nhược điểm: Khó phát hiện lỗi logic, độ bao phủ không cao.
• Các kỹ thuật áp dụng: Equivalence Partitioning, Boundary Value Analysis, Decision Table Testing…

Kiểm thử hộp trắng (White Box Testing):

Kiểm tra cấu trúc bên trong, logic code của phần mềm.

• Ưu điểm: Độ bao phủ cao, phát hiện lỗi logic hiệu quả.
• Nhược điểm: Yêu cầu kiến thức về lập trình, khó thực hiện với các dự án lớn.
• Các kỹ thuật áp dụng: Statement Coverage, Decision Coverage, Condition Coverage…

Kiểm thử hộp xám (Gray Box Testing):

Kết hợp giữa kiểm thử hộp đen và hộp trắng, vừa kiểm tra chức năng vừa xem xét một phần cấu trúc bên trong.

• Ưu điểm: Tận dụng ưu điểm của cả hai phương pháp, độ bao phủ tốt.
• Nhược điểm: Yêu cầu kiến thức về cả lập trình và nghiệp vụ.
• Các kỹ thuật áp dụng: Matrix Testing, Regression Testing, Orthogonal Array Testing…

Các kỹ thuật test cụ thể

• Equivalence Partitioning: Chia dữ liệu thành các nhóm tương đương để giảm số lượng test case, tiết kiệm thời gian và công sức.
• Boundary Value Analysis: Tập trung kiểm tra các giá trị biên, nơi lỗi thường xảy ra.
• Decision Table Testing: Sử dụng bảng quyết định để thiết kế test case một cách hệ thống và logic.
• State Transition Testing: Kiểm tra các trạng thái khác nhau của phần mềm và quá trình chuyển đổi giữa chúng.
• Error Guessing: Dựa trên kinh nghiệm và trực giác để dự đoán các lỗi tiềm ẩn.
• Exploratory Testing: Khám phá phần mềm một cách tự do, không theo kịch bản có sẵn, để tìm ra những lỗi bất ngờ.

Mẹo áp dụng hiệu quả

• Lựa chọn kỹ thuật phù hợp với từng dự án và từng giai đoạn phát triển.
• Kết hợp nhiều kỹ thuật để tăng độ bao phủ và phát hiện lỗi hiệu quả hơn.
• Luôn cập nhật kiến thức về các kỹ thuật mới và xu hướng trong ngành test.
• Sử dụng checklist để đảm bảo không bỏ sót bước nào trong quy trình test.
• Ghi chép lại quá trình test để dễ dàng theo dõi, báo cáo và phân tích kết quả.

Quy trình test manual

Các bước chính trong quy trình test manual

• Phân tích yêu cầu: Tìm hiểu kỹ tài liệu yêu cầu, trao đổi với các bên liên quan để hiểu rõ mục tiêu, chức năng và các yêu cầu phi chức năng của phần mềm.
• Lập kế hoạch test: Xác định phạm vi, mục tiêu, các kỹ thuật test sẽ sử dụng, ước lượng thời gian và nguồn lực cần thiết, lập kế hoạch chi tiết cho từng giai đoạn test.
• Thiết kế test case: Tạo các kịch bản test cụ thể, bao gồm các bước thực hiện và kết quả mong đợi. Đảm bảo test case bao phủ đầy đủ các yêu cầu và sử dụng công cụ quản lý test case để tổ chức và theo dõi.
• Thực thi test case: Thực hiện các bước test theo đúng test case, ghi nhận kết quả thực tế và so sánh với kết quả mong đợi. Sử dụng các công cụ hỗ trợ như chụp màn hình, quay video để lưu lại bằng chứng.
• Báo cáo lỗi: Ghi lại chi tiết các lỗi phát hiện được, bao gồm các bước tái hiện và mức độ nghiêm trọng. Sử dụng công cụ quản lý lỗi để theo dõi và phân tích lỗi.
• Theo dõi và khắc phục lỗi: Làm việc với đội ngũ phát triển để sửa lỗi. Kiểm tra lại sau khi lỗi đã được sửa để đảm bảo không phát sinh lỗi mới.
• Retest: Thực hiện lại các test case liên quan sau khi có thay đổi trong phần mềm. Đảm bảo các thay đổi không ảnh hưởng đến chức năng đã test trước đó.

Tầm quan trọng của việc tuân thủ quy trình

• Đảm bảo tính hệ thống, hiệu quả và chất lượng của quá trình test
• Giúp dự án kiểm soát được tiến độ và chất lượng
• Tạo ra sản phẩm cuối cùng đáng tin cậy và đáp ứng yêu cầu

Ưu và nhược điểm của test manual

Ưu điểm

• Phát hiện lỗi người dùng thực tế có thể gặp phải: Tester có thể tương tác với phần mềm như người dùng cuối, từ đó phát hiện các lỗi liên quan đến trải nghiệm, giao diện…
• Linh hoạt, thích ứng với các thay đổi trong quá trình phát triển: Tester có thể điều chỉnh kế hoạch test, test case để phù hợp với các thay đổi của dự án.
• Đánh giá trải nghiệm người dùng một cách toàn diện: Tester có thể đưa ra nhận xét về tính thân thiện, dễ sử dụng và các yếu tố khác ảnh hưởng đến trải nghiệm người dùng.

Nhược điểm

• Tốn thời gian và công sức: Thực hiện test manual đòi hỏi nhiều thời gian và công sức của tester, đặc biệt với các dự án lớn.
• Khó thực hiện với các dự án lớn và phức tạp: Số lượng test case có thể rất lớn, khó quản lý và thực hiện bằng tay.
• Dễ bỏ sót lỗi do yếu tố con người: Tester có thể mắc sai sót, bỏ qua một số trường hợp test do mệt mỏi, thiếu tập trung…

Tương lai của test manual trong thời đại tự động hóa

Dù cho làn sóng tự động hóa đang cuốn phăng đi nhiều công việc truyền thống, test manual vẫn hiên ngang đứng vững, khẳng định vị thế không thể thay thế của mình trong thế giới kiểm thử phần mềm.

Sự phát triển của công nghệ tự động hóa

Không thể phủ nhận, sự phát triển của công nghệ tự động hóa đã mang đến những bước tiến vượt bậc cho ngành kiểm thử. Các công cụ test tự động ngày càng thông minh và mạnh mẽ, giúp tiết kiệm thời gian, công sức và chi phí cho các dự án phần mềm. Tuy nhiên, liệu điều đó có đồng nghĩa với việc test manual sẽ bị đào thải?

Test manual vẫn giữ vai trò quan trọng

Test manual vẫn giữ một vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt là trong việc kiểm tra các khía cạnh mà máy móc chưa thể hoàn toàn thay thế con người.

• Trải nghiệm người dùng: Dù thuật toán có phức tạp đến đâu, máy móc vẫn chưa thể cảm nhận và đánh giá trải nghiệm người dùng một cách tinh tế như con người. Test manual cho phép tester đặt mình vào vị trí của người dùng, từ đó phát hiện những điểm chưa hoàn thiện trong giao diện, thao tác hay tính thân thiện của phần mềm.
• Lỗi tiềm ẩn: Các công cụ test tự động thường chỉ kiểm tra theo những kịch bản đã được định nghĩa trước. Test manual, với sự linh hoạt và khả năng tư duy của con người, có thể phát hiện ra những lỗi tiềm ẩn mà máy móc không ngờ tới.
• Chất lượng tổng thể: Test manual không chỉ tập trung vào việc tìm lỗi, mà còn đánh giá tổng thể chất lượng của sản phẩm, từ tính năng đến hiệu suất, bảo mật và khả năng tương thích.

Sự kết hợp giữa test manual và test tự động

Tương lai của test manual không nằm ở sự đối đầu với tự động hóa mà là sự kết hợp hài hòa giữa hai phương pháp.

• Tận dụng ưu điểm: Sử dụng test tự động cho các trường hợp lặp đi lặp lại, tốn nhiều thời gian và công sức, trong khi test manual tập trung vào các trường hợp phức tạp, đòi hỏi sự sáng tạo và đánh giá chủ quan.
• Linh hoạt và hiệu quả: Xây dựng quy trình kiểm thử linh hoạt, cho phép chuyển đổi giữa hai phương pháp một cách dễ dàng tùy theo từng giai đoạn và yêu cầu của dự án.
• Nâng cao chất lượng sản phẩm: Sự kết hợp này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí, mà còn đảm bảo chất lượng sản phẩm một cách toàn diện, từ chức năng đến trải nghiệm người dùng.

Các kỹ thuật test manual sẽ tiếp tục phát triển và hoàn thiện, thích ứng với sự thay đổi của công nghệ và nhu cầu của thị trường. Tester không chỉ cần nắm vững các kỹ thuật truyền thống, mà còn cần liên tục cập nhật kiến thức về các công cụ và phương pháp mới, để có thể kết hợp hiệu quả với test tự động.